Confiteor

Ένα βιβλίο που ίσως δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Με αριστουργηματική αφήγηση, με πολλές διαφορετικές ιστορίες που περιπλέκονται με εξαιρετικό τρόπο, αλλά και με ισχυρά μηνύματα. Ένα βιβλίο που θα πάρει ξεχωριστή θέση στην ιστορία της λογοτεχνίας!

Ιδιόμορφος και ιδιαίτερος ο τρόπος γραφής του Ζάουμε Καμπρέ. Ο/Η αναγνωστης/στρια καταφέρνουν μετά από λίγη προσπάθεια να μπουν στην ζωή του Αντριά παρακολουθώντας το ταξίδι της ζωής του αλλά και εικόνες - σκηνές άλλων εποχών της ευρωπαϊκής ιστορίας, από την εποχή της Ιεράς Εξέτασης ως τον Β' Παγκόσμιο... Ανακαλύπτοντας κοινά σημεία - παρόμοιους ρόλους - ανθρώπους που δυστυχώς βρίσκονταν και βρίσκονται πάντοτε μέσα στην κοινωνία... Ο φιλοσοφικός αναστοχασμός πάνω σε έννοιες όπως το "κακό" και το "καλό", η ανθρώπινη ζωή και η ομορφιά μου φαίνεται αναπόδραστος. Δεν θα χαρακτήριζα το βιβλίο βαρετό, ίσως λίγο δύσκολο όταν μπερδεύεσαι μέσα στις διαφορετικές χρονικές εποχές... Γενικότερα, οι χαρακτήρες του Κονφιντεόρ είναι πολύ καλά δομημένοι, ανθρώπινοι με την δική τους (σκοτεινή) ιστορία καθιστώντας εύκολη την κατανόηση του ψυχισμού τους. Παράλληλα το έντονο μουσικό στοιχείο που διατρέχει τις σελίδες και οι αναφορές σε διάφορα έργα τέχνης συνεισφέρουν στην ομορφιά ενός έργου που καταδικάζει την ασχήμια της ανθρωπότητας... Nostre culpae, confitemur...

Confiteor. Το βιβλίο που σου προκαλεί περιέργεια από τον τίτλο και μόνο. Confiteor. Ρήμα της λατινικής. Και είναι ο τίτλος που προκαλεί εντύπωση γιατί έμεινε αμετάφραστος σε μια γλώσσα που θεωρείται νεκρή (φωτιά θα ρίξει να με κάψει ο φιλόλογός μου απ’ το σχολείο) προκαλώντας σύγχυση στο αναγνωστικό κοινό. Καθώς σχεδόν κανένας δεν θυμάται τον τίτλο του, οι περισσότεροι το ζητάνε ως το «βιβλίο με το παιδί μπροστά από μια βιβλιοθήκη» ή «το βιβλίο που έχει έναν ξένο τίτλο αλλά είναι μεταφρασμένο», ενώ όσοι τον θυμούνται σε κοιτάνε ντροπαλά, μασάνε λίγο τα λόγια τους και πάντα προσθέτουν ένα «δεν ξέρω αν λέω σωστά τον τίτλο» όταν το ζητάνε. Εκτός αν είσαι φιλοσοφικάριος και έχεις περάσει ατέλειωτες ώρες μαθαίνοντας για τα ρήματα β’ συζυγίας οπότε έχεις την απαραίτητη αυτοπεποίθηση που χρειάζεται για να το ζητήσεις με θάρρος και καθαρή φωνή. Confiteor. Εξομολογούμαι λοιπόν, αφού πρόκειται περί εξομολόγησης. Ο κεντρικός μας ήρωας, ο Αντριά Άρντεβολ, εξομολογείται τη ζωή του σ’ ένα αγαπημένο του πρόσωπο καθώς το αλτσχάιμερ έχει αρχίσει να του χτυπά την πόρτα. (spoiler alert) Ένας χαρακτήρας περίεργος θα μπορούσε να πει κανείς, ένας «γλωσσικός σοφός», καθώς είναι ικανός να μαθαίνει εύκολα και γρήγορα πολλές γλώσσες. Μια ιδιοφυΐα! Και λέω κεντρικός ήρωας καθώς υπάρχει κι ένας άλλος πρωταγωνιστής που η ύπαρξή του διαπερνά το βιβλίο. Το Βιάλ, ένα βιολί με το όνομα ενός δολοφόνου, που παρακολουθείς με κινηματογραφική δεξιοτεχνία τον τρόπο κατασκευής του, απ’ όταν ήταν ένας απλός κορμός δέντρου την περίοδο του Μεσαίωνα μέχρι το Άουσβιτς που το κρατούσε σαν φυλαχτό μια Εβραιοπούλα και τέλος κατέληξε στα χέρια του ήρωά μας, ένα 8χρονο παιδί που πιέζεται από την οικογένειά του να γίνει βιρτουόζος στο βιολί ενώ ακόμα παίζει με τους δύο φανταστικούς του φίλους, τον σερίφη Κάρσον και το Μαύρο Αετό. Αυτό που κάνει τόσο ξεχωριστό αυτό το βιβλίο, και δεν θα μπορούσα να το παραβλέψω και να μην το σχολιάσω, είναι η τεχνική του Καμπρέ. Το κείμενο είναι γραμμένο σχεδόν συνειρμικά καθώς τα νοήματα και οι μικροϊστορίες μπλέκονται μεταξύ τους αριστοτεχνικά. Φυσικά, αφού είναι εξομολόγηση. Ο αφηγητής όμως, αλλάζει με ταχύτητα, Αντριά, Μπερνάτ, Ρουντολφ Ες, Έιμερικ κ.ά. μπλέκοντας τα πρόσωπα από α’ ενικό σε γ’ ενικό και παντογνώστη αφηγητή. Κουραστικό? Λίγο στην αρχή, το παραδέχομαι. Πρέπει να του δώσεις μια ευκαιρία, σίγουρα 100 σελίδων (που είναι λίγες μπροστά στον όγκο των εφτακοσίων) για να συνηθίσεις τον τρόπο του Καμπρέ. Όταν τον συνηθίσεις όμως, θα παρασυρθείς κι εσύ από την εναλλαγή αυτή, που πολλές φορές γίνεται μέσα στα όρια μιας και μόνο πρότασης, και ως αναγνώστης εκπλήσσομαι από την τεχνική (και σκέφτομαι «Πόσο επαναστατικό!») αλλά ο συντηρητικός εσωτερικός μου φιλόλογος τραβάει τα μαλλιά του και θέλει να πάρει έναν κόκκινο στιλό και να υπογραμμίσει το συντακτικό λάθος. Σ’ αυτήν την επαναστατική γραφή πρέπει να προσθέσεις και μια ακόμα τέχνη, αυτήν του cinema, αφού ο Καμπρέ θα μπορούσε κάλλιστα να είναι κινηματογραφιστής. Ο χρόνος δεν είναι γραμμικός καθώς το παρελθόν με το παρόν χορεύουν μεταξύ τους βλέποντας (ή πιο σωστά διαβάζοντας) κομμένες σκηνές από τη ζωή του κάθε ήρωα που συνθέτουν όλες μαζί την γενική εικόνα του βιβλίου. Οι κινηματογραφικές τεχνικές του φλασμπακ, του μοντάζ, του παράλληλου μοντάζ χρησιμοποιούνται από ένα λογοτέχνη κάνοντας την αφήγηση τόσο ζωντανή που νιώθεις ότι βλέπεις ταινία και ζεις τις αναμνήσεις του Αντριά, όπως ο Χάρι (Πότερ πάντα) που βουτάει μέσα στις αναμνήσεις του Νταμπλντορ, στην Κιβωτο των Στοχασμών, και μετά από λίγο επανέρχεσαι απότομα στο παρόν του αφηγητή και του Αντριά, και όταν τελειώνεις το βιβλίο επανέρχεσαι απότομα στην δική σου πραγματικότητα. #must-read #σχεδόν_κλασσικό #ιδιαίτερο

Άφησα επίτηδες να περάσει καιρός από τη συζήτηση που προκάλεσε η έκδοση του βιβλίου. Προσωπικά το θεωρώ ένα αριστούργημα του αιώνα που τρέχει. Η συχνή αλλαγή της αφήγησης από πρώτο σε τρίτο πρόσωπο πετυχαίνει στο να βλέπουμε τον ήρωα και τα περιστατικά της ζωής του πότε "από μέσα" και πότε σαν εξωτερικοί παρατηρητές. Η συγκλονιστική εξιστόρηση-εξομολόγηση του κεντρικού ήρωα Αντριά ξεκινά από την παιδική ηλικία που διαμόρφωσε έναν αδύναμο και μάλλον δειλό χαρακτήρα. Όντας χαρισματικός στη μάθηση γλωσσών, γίνεται ένας σπουδαίος φιλόσοφος που η μοίρα του επιφυλλάσει τραγικό παιχνίδι: το τέλος της ζωής του έρχεται από την απώλεια του μεγάλου του όπλου, την απώλεια του μυαλού του. Παράλληλα θεωρώ μαγευτική την εμπλοκή χαρακτήρων γύρω από το συλλεκτικό βιολί που καθορίζει τη ζωή όσων έγιναν κάτοχοί του στα εκατοντάδες χρόνια της ζωής του. Η κακία, η απληστία, η προδοσία ορίζουν διαχρονικά το απόλυτο κακό και συνοδεύουν το βιολί ως τα χέρια του Αντριά. Έχουν όμως τελικά απέναντί τους δύο κεντρικούς πυλώνες της ζωής : τον έρωτα και την φιλία που με καθηλωτικό τρόπο εξυμνεί ο συγγραφέας.

Έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα καλύτερα βιβλία των τελευταίων 10 χρόνων και όχι αδίκως. Η ιστορία είναι αυτό ακριβώς που λέει ο τίτλος μια εξομολόγηση του πρωταγωνιστή στο τέλος της ζωής του, για να επέλθει η καθαρσις όχι μόνο σε αυτόν αλλά σε όλους τους ήρωες του βιβλίου. Ο πρωταγωνιστής όντας πια με άνοια προσπαθεί να αφηγηθεί την ιστορία του και ο Cambre τον ακολουθεί πιστά υφαινοντας με μαεστρία την αφήγησή του η οποία εναλλάσσεται συνεχώς από το παρόν και στο παρελθόν.