DNA- Η ιστορία της γενετικής επανάστασης

«Αυτό δεν ήταν ένα οποιοδήποτε μόριο: το DNA κατέχει το ίδιο το κλειδί για τη φύση των ζωντανών πραγμάτων. Αποθηκεύει τις κληρονομικές πληροφορίες που μεταδίδονται από τη μια γενιά στην επόμενη και ενορχηστρώνει τον απίστευτα πολύπλοκο κόσμο του κυττάρου. Κατανοώντας την τρισδιάστατη δομή του –την αρχιτεκτονική του μορίου– ελπίζαμε ότι θα έδινε μια καλύτερη ματιά σε αυτό που ο Crick αναφερόταν μισοαστεία ως “το μυστικό της ζωής”», γράφει ο κορυφαίος γενετιστής και βιοφυσικός Τζέιμς Γουότσον για την ανακάλυψη, μαζί με τον συνάδελφό του Φράνσις Κρικ, της τρισδιάστατης δομής της διπλής έλικας του DNA. Αυτή η ανακάλυψη, η οποία μαζί με την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος έφερε επανάσταση στην επιστήμη της γενετικής, χάρισε στους Γουότσον και Κρικ το Νόμπελ Ιατρικής το 1962. Κανείς, λοιπόν, δεν θα μπορούσε να αφηγηθεί πιο συναρπαστικά αυτή την ιστορία, εκτός από τον ίδιο τον Τζέιμς Γουότσον.

Το βιβλίο αυτό, γραμμένο γλαφυρά, σαν ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα, από τον άνθρωπο που ανακάλυψε το μυστικό της ζωής και πέτυχε το μεγαλύτερο επίτευγμα της επιστήμης του 20ού αιώνα, θέτοντας τα θεμέλια για την ιατρική του 21ου αιώνα, πραγματεύεται την ιστορία του DNA και συνεπώς την ιστορία της ζωής. Περιγράφει το σημαντικότερο επιστημονικό ταξίδι της εποχής μας, από την ανακάλυψη της διπλής έλικας έως τις σημερινές αντιπαραθέσεις για το τι μπορεί να φέρει το μέλλον.
Το μυστικό της ζωής παρέμεινε μυστικό μέχρι το 1953. Ανακαλύπτοντας το DNΑ, λύθηκε ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της βιολογίας: πώς οι γενετικές οδηγίες περνούν από τη μια γενιά στην επόμενη. Συγχρόνως, τέθηκε τέλος σε μια συζήτηση τόσο παλιά όσο και το ανθρώπινο είδος: υπάρχει κάτι θεϊκό στην καρδιά του κυττάρου που το φέρνει στη ζωή; «Η διπλή έλικα απάντησε σε αυτή την ερώτηση με ένα οριστικό όχι», λέει ο Γουότσον, προσθέτοντας ότι η διπλή έλικα «έφερε την επανάσταση του Διαφωτισμού της υλιστικής σκέψης στο κύτταρο […] και το μήνυμά είναι εντελώς πεζό: η ζωή είναι απλώς θέμα χημείας, μια τεράστια σειρά συντονισμένων χημικών αντιδράσεων. Το μυστικό αυτού του συντονισμού είναι το συναρπαστικό σύνολο οδηγιών που έχουν εγγραφεί –και πάλι, χημικά– στο DNA μας». Με την ανακάλυψή του, το DNA άνοιξε νέους επιστημονικούς ορίζοντες: «Θα αντιμετωπίζαμε επιτέλους», γράφει ο Γουότσον, «τις γενετικές ασθένειες, από την κυστική ίνωση μέχρι τον καρκίνο, θα φέρναμε επανάσταση στην ποινική δικαιοσύνη μέσω γενετικών μεθόδων ανάλυσης αποτυπωμάτων, θα αναθεωρούσαμε σε βάθος τις ιδέες μας για την προέλευση του ανθρώπινου είδους, χρησιμοποιώντας προσεγγίσεις DNA που έχει διατηρηθεί από την προϊστορία. Και θα μπορούσαμε να βελτιώσουμε τα γεωργικά είδη με μια αποτελεσματικότητα που προηγουμένως μόνο την είχαμε φαντασιωθεί».

Το βιβλίο, στην ενημερωμένη έκδοσή του, είναι εξαιρετικά επίκαιρο και περιλαμβάνει τα νέα ευρήματα στην επεξεργασία γονιδίων, την επιγενετική και τη γεωργική χημεία, αλλά και κεφάλαια αφιερωμένα στην προσωπική γονιδιωματική και την έρευνα για τον καρκίνο. Ωστόσο, ο Τζέιμς Γουότσον επισημαίνει ότι η επιστήμη της μοριακής βιολογίας έχει ακόμη να διανύσει πολύ δρόμο: «Ο καρκίνος εξακολουθεί να χρειάζεται θεραπεία». Ο νομπελίστας καταλήγει αισιόδοξα ως προς το θέμα της θεραπείας του καρκίνου: «Είμαι μόλις στα ογδόντα εννιά μου και παραμένω αισιόδοξος ότι θα δω τους περισσότερους καρκίνους να αναχαιτίζονται πριν πεθάνω».

Ο Τζέιμς Γουότσον προσφέρει με σαφήνεια μια ολοκληρωμένη και έγκυρη διερεύνηση των επιπτώσεων του DNA –πρακτικών, κοινωνικών και ηθικών– στην κοινωνία μας και στον κόσμο μας.