Μετάλλαξη

Δεν ξέρω ειλικρινά από πού να ξεκινήσω και τι να πρωτοπώ για τη Μετάλλαξη της Ναταλίας Βαϊοπούλου. Παρότι δηλώνω λάτρης του δυστοπικού μυθιστορήματος, δεν είχα δοκιμάσει να διαβάσω Έλληνα συγγραφέα του είδους. Μεγάλη βλακεία! Ο καλοδομημένος κόσμος της Μετάλλαξης δεν υστερεί σε τίποτα από άλλα γνωστά βιβλία, όπως το Oryx and Crake, The Stone Gods, Hunger Games, the Giver, Divergent, Uglies, Under the never sky κ.α. Αρχικά, το world building είναι φανταστικό. Η συγγραφέας έχει δημιουργήσει έναν πολύπλοκο κόσμο, με δικό του τρόπο οργάνωσης, που σε μερικά σημεία θυμίζει τρομακτικά τη σημερινή πραγματικότητα. Γραμμένο πριν την πανδημία, το λες και προφητικό (Μήπως να φοβόμαστε για τη συνέχεια;) Το βιβλίο έθιξε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα, όπως ο ρατσισμός και η περιθωριοποίηση. Η διαφθορά, ο τρόπος που δουλεύουν τα μέσα επικοινωνίας και γενικότερα η προπαγάνδα με ανατρίχιασαν. Οι χαρακτήρες είναι επίσης καλοφτιαγμένοι, μοναδικοί και τρισδιάστατοι (με τόσους χαρακτήρες, δεν το λες και εύκολο). Η Αιμιλία (με τη μοναδική ωριμότητά της), η Ελίζα (με τον διαφορετικό τρόπο σκέψης της και το πείσμα της να εναντιωθεί στην αδικία και να κυνηγήσει τη γνώση παρά τις συνέπειες) και ο Δάκης (με τη φοβερή ψυχραιμία του και το αξιολάτρευτο στυλ του) έχουν βρει μια θέση στην καρδιά μου (άντε ίσως και ο Ορφέας, θα του κάνω τη χάρη, παρότι λίγο οξυθυμούλης). Ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο σκέψης και δράσης, ο οποίος ξεκλειδώνει σιγά σιγά νέα κομμάτια της ιστορίας. Η Μετάλλαξη ήταν από τα βιβλία που με κράτησαν ξύπνια. Πραγματικά δεν μπορούσα να το αφήσω και προς το τέλος έβριζα που δεν μπορούσα να διαβάσω πιο γρήγορα, για να μάθω τι θα γίνει. Παρότι το τέλος με τραυμάτισε ψυχολογικά, αφήνοντας μια πικρή -αλλά εντελώς ρεαλιστική- επίγευση, ανυπομονώ για τη συνέχεια (η οποία ελπίζω να μη με κάνει να θέλω να κυνηγήσω πάλι τη συγγραφέα). Υ.Γ. Όσοι θέλετε να ιδρύσουμε ομάδα υποστήριξης για νέους αναγνώστες της Μετάλλαξης να μου στείλουν μήνυμα. Έχω ήδη 3 4 μέλη.

Ένα τεράστιο βιβλίο, που διαβάζεται σαν κανονικό. Αυτό λέει πολλά. Δεν θα μιλήσω για το world building, διθυραμβικά σχόλια για το οποίο έχουν ήδη αναρτηθεί, ή για τη φαντασία και την άψογη προσοχή της συγγραφέως στις λεπτομέρειες. Θα πω μόνο για ό,τι μου έκανε πραγματική εντύπωση διαβάζοντάς το και αυτό είναι το πόσο τρομακτικά ρεαλιστικό φαίνεται. Υποτίθεται ότι η μυθοπλασία πρέπει να θυμίζει πραγματική ζωή, ώστε το κείμενο να επιτρέπει στους αναγνώστες δυνατότητα αβίαστης ενσυναίσθησης, αλλά ποιος μπορούσε να υποθέσει πριν το διαβάσει ότι μία ιστορία επιστημονικής φαντασίας στημένη σε μία δυστοπική κοινωνία αρκετούς αιώνες μακριά από τη δική μας (in a galaxy far, far away), όπου κομμάτι του πληθυσμού αποτελείται από τύπου x-men μεταλλάξεις (καμία σχέση) μπορεί να αντανακλά προβλήματα του 21ου αιώνα; Υποθέτω ότι ο ρατσισμός και ο φόβος απέναντι σε διάφορες ομάδες ανθρώπων έχουν την τάση να ανακυκλώνονται και να επιστρέφουν, σαν απαράδεκτες ενδυματολογικές επιλογές των ‘80s, σε καμία περίπτωση όμως δεν περίμενα τόσο ακριβή απεικόνιση του προβλήματος από κάθε οπτική γωνία. Αυτό, σε συνδυασμό με όλα τα υπόλοιπα, έκαναν το βιβλίο ένα από τα καλύτερα που διάβασα το 2020. Επίσης η συγγραφέας αποδείχτηκε εντελώς αδίστακτη και αυτό πάντα είναι συν για μένα. Ως αναγνώστης που συνήθως μένει μακριά από τέτοια είδη, το προτείνω ανεπιφύλακτα. Υ.Γ. Επέλεξα tag "διαβάζεται σε μία μέρα". Δεν το έβαλα έτσι, είναι κυριολεκτικό. 638 σελίδες βγήκαν σε μία μέρα.

Η παρακάτω κριτική δεν μιλάει για την ιστορία ή τους χαρακτήρες του βιβλίου μιας και υπάρχουν ήδη πολύ καλές (πχ της Μαρίας Αλεξοπούλου του One Girl, One Pen). Εγώ θα δώσω απλώς τις σκέψεις που στροβιλίζουν στο μυαλό μου από τη στιγμή που έκλεισα το βιβλίο. Οι μεταλλάξεις είναι επικίνδυνες και πρέπει να πεθάνουν μα αν διαβάσετε τον υπότιτλο τότε θα καταλάβετε πως η ιστορία που τόσο όμορφα μας αφηγήθηκε η Ναταλία Βαϊοπούλου δεν έχει να κάνει μονάχα με τους ανθρώπους που κατέχουν το γονίδιο Ρ5. Μας αφορά όλους. Τα θαυματουργά πλάσματα πρέπει να εξαλειφθούν. Τι θεωρείται θαυματουργό πλάσμα; Είναι μόνο οι μεταλλάξεις ή μήπως είναι ο κάθε άνθρωπος που ζητά κάτι διαφορετικό, που ερευνά πέρα από αυτό που βλέπει, πέρα από αυτό που έχει μάθει; Το βιβλίο είναι τρομακτικά κοντά σε μια πραγματικότητα που θα μπορούσαμε να ζήσουμε, αν όχι εμείς τουλάχιστον οι επόμενες γενιές. Βλέπουμε τον τρόπο που ο κόσμος αντιλαμβάνεται το διαφορετικό, το πώς το ορίζει και το φοβάται, το πώς το αποδιώχνει και το κυνηγά. Οι επιπτώσεις των πράξεων των «πολλών» κάνουν μια ισορροπημένη κατάσταση να χάσει την πορεία της, να εκτροχιαστεί και την μεταμορφώνουν τελικά στον εφιάλτη τους. Η γνώση πολλές φορές δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμη και οι αλλαγές που επιφέρει στον κόσμο, στις συμπεριφορές των ανθρώπων και στην καθημερινότητα μπορεί να μοιάζουν τρομακτικές. Είναι ευκολότερο να αντιμετωπίζεις συνεχώς τα ίδια εμπόδια γιατί έχεις μάθει πια να τα ξεπερνάς ή ακόμα και να τα αγνοείς μα όταν στέκεσαι απέναντι από κάτι νέο, κάτι που βλέπεις πως θα φέρει τα πάνω-κάτω τότε βάζεις τα δυνατά σου για να το διώξεις, να το κρύψεις και να το φιμώσεις. Η αλλαγή, όμως, βρίσκει πάντοτε τον τρόπο της να λάμψει σαν καθαρή αυγή έπειτα από μια βροχερή νύχτα. Οι χαρακτήρες που γνωρίζουμε βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια των παραπάνω καταστάσεων και παλεύουν να σταθούν σε έναν κόσμο που δεν είναι φτιαγμένος για εκείνους. Δεν έχουν θέση, δεν έχουν δικαιώματα, δεν έχουν φωνή. Έχουν θυμό και λύπη, συναισθήματα δυνατά που καίνε μέσα τους και τους ωθούν να αλλάξουν, να πράξουν, να ακουστούν. Δέθηκα με πολλά από τα παιδιά της Μετάλλαξης μα περισσότερο ξεχωρίζω την Ελίζα. Ανυπομονώ, όμως, να δω με τι άλλο θα χρειαστεί να παλέψουν οι χαρακτήρες της Ναταλίας, πώς θα αντιδράσουν στη νέα κατάσταση γύρω τους, πώς θα αντισταθούν -γιατί ξέρω πως δεν θα πάψουν να ζητούν μια θέση στην κοινωνία που τους αποδιώχνει, που τους φοβάται χωρίς ποτέ να τους έχει ακούσει. Ξέρω πως η κριτική μου είναι αρκετά αόριστη και δεν ήθελα να μπω σε λεπτομέρειες της πλοκής (υπάρχει ένα ολόκληρο βιβλίο που σας περιμένει για να σας αποκαλύψει ότι θέλετε να μάθετε) μιας και το βιβλίο αυτό με άφησε με σκέψεις, τις οποίες κουβαλάω καθημερινά μέσα μου. Κοιτάζω γύρω μου και αναρωτιέμαι πώς θα αντιδρούσε ο κόσμος αν οι μεταλλάξεις γίνονταν πραγματικότητα σήμερα και η αλήθεια είναι πως η έκβαση των πραγμάτων δεν καταλήγει ποτέ θετικά. Παλεύουμε ακόμα για απλά και βασικά πράγματα, για να καλύψουμε ανάγκες και να σταματήσουμε αισχρές συμπεριφορές ανθρώπων που θεωρούν πως είναι ανώτεροι, πως είναι άξιοι να κατέχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, που αρπάζουν την ελευθερία άλλων με το έτσι θέλω. Ίσως τελικά ο κόσμος μας να χρειάζεται όσο τίποτα άλλο τις Μεταλλάξεις, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Υ.Γ. Ναταλία, με διέλυσες ψυχολογικά. Το όνομά σου είναι πρώτο πια στη λίστα μου.

Καλώς ήρθατε στην Ενότητα Ειρήνης, μια πολιτεία που δημιουργείται χίλια χρόνια μετά την σημερινή εποχή με σκοπό να λήξουν οι εχθροπραξίες και οι άνθρωποι να ζουν ήρεμα και ... ειρηνικά. Η οικονομία και η τεχνολογία γνωρίζουν ρυθμούς εξέλιξης που κανείς δεν θα τολμούσε να φανταστεί σήμερα, η κοινωνία ζει ασφαλής χάρις την πανταχού παρούσα αστυνομία και γενικώς όλα προμηνύουν μια γαλήνια εποχή. Σωστά; Λάθος! Μεγάλη μερίδα του πληθυσμού παρουσιάζει γενετική μετάλλαξη, για την οποία καταδιώκονται. Ο λόγος; Η αδυναμία του ανθρώπου να δεχτεί το διαφορετικό. Ό,τι κάποτε ήταν άξιο επαίνου, τώρα έχει γίνει προϊόν κυνηγητού. Η Μετάλλαξη δεν είναι ένα συνηθισμένο δυστοπικό βιβλίο. Η συγγραφέας δίνει την δική της γενετική διαφοροποίηση στην σειρά βιβλίων που ετοιμάζει, καθώς τα κοινωνικά προβλήματα του σήμερα φορούν την κάλυψη της δυστοπίας, η οποία ζευγαρώνει με την επιστημονική φαντασία. Είναι ένα βιβλίο που θα σε ελκύσει για έναν συγκεκριμένο λόγο, αλλά θα σε συγκινήσει για πολλούς. Μέσα από τις σελίδες βιώνεις μια όχι και τόσο μακρινή πραγματικότητα, όπου δεν υπάρχει άσπρο και μαύρο. Υπάρχουν ανθρώπινα πάθη, πόνος και αγανάκτηση. Και ακριβώς αυτά τα συναισθήματα θα γνωρίσετε κι εσείς διαβάζοντας το βιβλίο. Και παρόλα αυτά, θα προσφέρετε απλόχερα την ραγισμένη σας καρδιά στην συγγραφέα ζητώντας περισσότερο από το γλυκό της δηλητήριο.

Το λάτρεψα αυτό το βιβλίο και θέλω να πω ένα μεγάλο συγχαρητήρια στην Ναταλία Βαϊοπούλου που κατάφερε να δημιουργήσει αυτόν τον καταπληκτικό κόσμο. Είχε κάποια θέματα που ενόχλησαν συγκεκριμένα εμένα, πχ. κάποιες επαναλήψεις που γίνονταν ή κάποιες φορές που σερνόταν η πλοκή. Βέβαια οι επαναλήψεις έγιναν καθώς πριν το εκδώσει το ανέβαζε σε ένα site ανά κεφάλαια, άρα είναι λογικό να υπάρχουν. Κάπου εδώ μπαίνει περισσότερο το θέμα του εκδότη και λιγότερο του συγγραφέα. Τέλος πάντων. Το βιβλίο ήταν ένα από τα καλύτερα ελληνικά βιβλία φαντασίας που έχω διαβάσει εδώ και αρκετό καιρό. Θα έλεγα το κλισέ "Δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από τις μάστερ ξένες συγγραφείς του είδους" αλλά θα ήταν σαν να την υποβίβαζα μιας και το βιβλίο της άνετα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις καλύτερες του είδους της Δυστοπικής Φαντασίας (τύφλα να έχει η Suzanne Collins). All in all, όποιος δεν το έχει πιάσει στα χέρια του κάνει πολύ μεγάλο λάθος γιατί αυτό το βιβλίο θα του αλλάξει την ζωή.