Χαρακιές πάνω στον χρόνο
Ένα συγκινητικό, κοινωνικό μυθιστόρημα για την ακατάλυτη δύναμη της μοίρας και την απεγνωσμένη ανάγκη για αλήθεια. Μια πρωτότυπη, τραγική ιστορία που σε προβληματίζει, γεμάτη θεμελιώδη στίγματα ύπαρξης και ανηθικότητα ανθρώπινων σχέσεων.
Χαρακιές πάνω στο χρόνο. Αυτό είναι το νέο βιβλίο της κυρίας Αφροδίτης Βακάλη, μια κυκλοφορία των εκδόσεων Ψυχογιός. Το διαφορετικό, τρίτο βιβλίο της συγγραφέως, μετά τα ξεχωριστά Και γύρω τους η θάλασσα και 219 μέρες βροχής. Πέντε χρόνια μετά το δεύτερό της πόνημα, η κυρία Βακάλη δε φοβάται να δοκιμάσει ένα νέο υφολογικό είδος. Βουτηγμένο σε απόκοσμες σιωπές και πυκνές ομίχλες.
Ο χρόνος είναι σχετικός κι εμείς ανυπόμονοι… Όλα συμβαίνουν υπηρετώντας κάποιον σκοπό.
Το ζήλευε (το φεγγάρι). Η ξαφνική βροχή είχε κοπάσει, κι αυτό, τρυπώντας τα σύννεφα, είχε προβάλει ξανά ολόφωτο, γεμάτο και πλήρες. (…) Δεν ήταν η ομορφιά, ετούτη η πληρότητά του ήταν που την τάραζε. Η στρογγυλάδα. Το τέλειο σχήμα του. Αυτά την έκαναν να το θαυμάζει, μα και συνάμα να το φθονεί.
Χαρακιές πάνω στον χρόνο – Αφροδίτη Βακάλη
Η γραφή της κυρίας Βακάλη είναι πάντα περιεκτική, απαλλαγμένη από υπερβολές, βρίθει αισθητικής, ολοζώντανων εικόνων και συμβολισμών, λυρική μα και ρεαλιστική, με απόλυτη συνοχή. Κινηματογραφική ένταση σαν σαγηνευτική τρικυμία. Γλαφυρή διήγηση, ισχυρή αφηγηματική γραμμή, ιδιαίτερο ύφος, πλούσιο λεξιλόγιο, σπαρακτικά ευαίσθητες και ποιητικές εκφράσεις, μεστή δομή. Η πένα της αποτυπώνει καθηλωτικά συναισθήματα, σαν να μην μπορείς παρά να συμπάσχεις σε κάθε δίλημμα των πρωταγωνιστών, μέχρι την τελική κάθαρση. Δε διστάζει να ενσωματώσει φιλοσοφικά και μεταφυσικά ψήγματα, χωρίς απώλειες ενδιαφέροντος. Δημιουργεί τόσο ανεπαίσθητες συναισθηματικές διακυμάνσεις, ικανές όμως να σε παρασύρουν άκρως αρμονικά ως το πέρας της ανάγνωσης και όχι μόνο. Χαρακιές…
Λόγια και υποσχέσεις, όρκοι σαθροί που η αλαζονεία της νεότητας και η θέρμη της αγάπης παρακινούν τους ανθρώπους να ξεστομίζουν, ξεχνώντας μέσα στον πυρετό της ζωής, τον ανεξέλεγκτο παράγοντα μοίρα και την απόλυτα θνητή τους φύση.
Κάπου στο χωροχρόνο, μόνιμη αλλά τόσο οικεία απροσδιοριστία
Για να ξεκινήσεις το βιβλίο αυτό, εξασφάλισε χρόνο και φαντασία… Ένα “αόριστο” μάλλον ορεινό χωριό, σχεδόν χωρίς τόπο, χωρίς χρόνο. Μια αγροτική κοινωνία, δεκαετίες πίσω, κάπου στην ενδοχώρα… Εκεί όπου το ρεαλιστικό αναμειγνύεται με συγκεκριμένο τρόπο με το απρόσμενο και το ανεξήγητο και στοιχεία ονειρικά, παραμυθικά ή μυθολογικά συνδυάζονται με εκείνα της καθημερινής ζωής, δημιουργώντας πολλές φορές ένα μωσαϊκό ή ένα καλειδοσκοπικό σχέδιο από σπαράγματα και επαναλήψεις. Απλά μαγικός ρεαλισμός. Κι αυτά τα λίγα είναι υπεραρκετά, δε χωρούν μανιέρες εδώ…
Χαρακιές πάνω στον χρόνο – Αφροδίτη Βακάλη
Φυλακίζεται το φως; Κρατιέται μέσα σε χούφτες;
Τίποτα δεν μας ανήκει, μονάχα οι στιγμές, ο χρόνος που έχουμε πάνω στη γη. Από το τίποτα ερχόμαστε και στο τίποτα πάμε. Ολόκληρη η ζωή μας μια χαρακιά πάνω στον χρόνο. Μια γρατζουνιά στο μπράτσο του Θεού. Σβήνει και χάνεται κάτω από άλλες, φρέσκιες χαρακιές. Το τώρα έχουμε μονάχα, για τούτο ζούμε. Τα άλλα, όλα, ένα ψέμα. Μια θλιβερή απάτη.
Η συγγραφέας δουλεύει με υπομονή και βάθος. Σπέρνει αγωνίες με σαρκαστικό χιούμορ. Δημιουργεί πολλά πρόσωπα, οι ιστορίες των οποίων εμπλέκονται μέχρι να λάβουν το μερίδιο των παθών τους ώστε να οδηγηθούν στην προσωπική τους κάθαρση. Ήρωες ελληνικής λαογραφίας, πολλαπλών παθών, βουτηγμένοι στη δίνη των προσωπικών τους ιστοριών, σαν χορός αρχαίας τραγωδίας. Άνθρωποι γαλουχημένοι με καχυποψία και προκατάληψη, με μηδαμινό ενδιαφέρον σε καταγωγές ή εξωτερικές εμφανίσεις, ανήμποροι να δεχτούν την όποια προσφορά απλόχερης αγάπης, έννοιας για τον συνάνθρωπο. Στρεβλώσεις και λήθη. Αυτός ο ρόλος ανήκει στη λαϊκή γνώμη, στις γυναίκες του χωριού.
Οι άνθρωποι πιστεύουν πάντα αυτό που θέλουν να πιστέψουν, βλέπουν εκείνο που θέλουν να δουν. Η φαντασία παρερμηνεύει την εικόνα που φτάνει στο μάτι, ο φόβος για τ’ αλλιώτικο τη διαστρεβλώνει, την παραποιεί. Οι δοξασίες μπλέκουν με τα γεγονότα, φτιάχνουν ιστορίες, διανθίζονται από χείλη σε χείλη και καταλήγουν πεποιθήσεις ακλόνητες. Η αλήθεια γίνεται υποκειμενική και η πραγματικότητα ρευστή, αλλάζει σχήμα, ανάλογα με τη γωνία όπου στέκεται ο καθένας. Τίποτα δεν είναι σταθερό σε τούτο τον κόσμο, τίποτα δεν είναι απόλυτο.
Ανυπόκριτες κουτσομπόλες, ανακατώστρες, υπερβολικά πονηρές, πάντα έτοιμες να συζητήσουν όσα συμβαίνουν, να μοιραστούν προβλήματα, φόβους και σκέψεις με ευχαρίστηση, να διανθίσουν τον κάθε μύθο με νέες πληροφορίες, με καχυποψίες, με ψευτιές, παρεξηγήσεις και παρερμηνείες. Απονιά, αδιαφορία, σκληρότητα, πάθη, απώλεια, ήθη, έθιμα, μύθοι και δοξασίες, χέρι-χέρι με την ισορροπία, την “αυτοσυμφιλίωση”, με τα εσώψυχα, με τα αληθινά μηνύματα -γραμμένα με αίμα- που εκπέμπει η καρδιά σ’ έναν αγωνιώδη αγώνα γνώσης και λύτρωσης.
Πόσο εύκολα υποχωρεί η λογική μπροστά στης καρδιάς τη λαχτάρα, πόσο εύκολα γίνεται η επιθυμία πίστη.
Σίμος και Βασιλική
Ο έρωτας δεν είναι απών στο ανάγνωσμα. Σε ατελέσφορες μορφές, όμοιες με ικέτες ελέους. Ο παράλογα μαγικός έρωτας. Ο γητευτής. Σαν απελπισμένη κραυγή σε χαράζει. Καθορίζεται σαν μια έντονη και συνεχόμενη επιθυμία για ένα άλλο κορμί, μια ακόρεστη σωματική και ψυχική ανάγκη. Είναι μανία που συγκλονίζει. Λαίλαπα που καταστρέφει. Ξεγελά τους άπειρους. Ζαλίζει, θολώνει, συγκινεί, εκπλήσσει, τρομάζει, γοητεύει. Αν είσαι αδύναμος, σε συνθλίβει…
Ήταν από παλιά γραμμένο να βρεθούν. Μα έπρεπε πρώτα να κάνει ο καθένας τον κύκλο του και χρόνια αργότερα, ώριμοι πια, να συναντηθούν.
Σίμος. Δεν ξέρω αν ταιριάζει στον ορισμό του αντιήρωα, αλλά σίγουρα δεν είναι ο συνηθισμένος πρωταγωνιστής που θα περίμενα να συναντήσω σε μια κοινωνική μυθιστορία. Κι αυτό ήταν ένα πολύ δυνατό ατού του βιβλίου. Μοναχικός, ενστικτώδης, αυθόρμητος, σκοτεινός, σκληρός, συναισθηματικά χωλός, μπάσταρδος και τσιγγάνος, αποκομμένος, παράτολμος πραγματιστής, πηγή πανικού, ανίκανος σε οποιαδήποτε ομαλή κοινωνική συμβίωση, ανένταχτος, αυθάδης, οξύθυμος κι ευέξαπτος, ανήμερο και στριμωγμένο αγρίμι, ανεξάρτητος, ανυστερόβουλος, απρόβλεπτος, κοινώς διαφορετικός, οπότε ανεπαρκής, ανεπιθύμητος, περιθωριοποιημένος, μη αποδεκτός, παρίας. Ακροβατούσε στο περιθώριο της ανθρώπινης κοινότητας, με μοναδική πυξίδα τα ένστικτά του. Απέρριπτε κάθε κοινωνική νόρμα, γιατί η ίδια η κοινωνία τον είχε περιφρονήσει και στιγματίσει εξαρχής. Άρνηση αγάπης και αποδοχής, φόβος, παγωμάρα, αποστροφή και απέχθεια, έκδηλος τρόμος και φρίκη οδηγούν μαθηματικά σε ελάχιστη εκτίμηση στον εαυτό σου και στη ζωή, αντικοινωνική συμπεριφορά, έλλειψη ασφάλειας, βεβαιότητας και ισορροπίας, αέναη πρόκληση της μοίρας και μίσος για τα πάντα.
Η ανάγκη του να γίνει αποδεκτός ήρθε από νωρίς σε σύγκρουση με τον βαθύ θυμό που του γεννούσε η αναίτια απόρριψη που δεχόταν από τους άλλους.
Βασιλική. Η αέρινη εγκλωβισμένη. Ασφυκτιά στα λάθη, στη φυλακή των λέξεων. Ανάγκη για φυγή…
ΕΙΣΑΙ ΔΙΚΗ ΜΟΥ! ΠΑΝΤΟΤΕ ΗΣΟΥΝ!
Ανάμεσά τους ο Πέτρος. “Κληρονόμος κατάρας”. “Αράχνη” αρρωστημένης τρέλας. Γεννημένος ερωτευμένος, σκλάβος του πόθου, τυλιγμένος σε λαχτάρα για αγγίγματα ανεκπλήρωτα, να ποθεί αγκαλιές και φιλιά που δεν έρχονται, ορφανός, μέσα στο σπίτι του ερέβους, του πόνου, της θλίψης, του καημού…
Χαρακιές πάνω στον χρόνο – Αφροδίτη Βακάλη
Αργότερα, η πονόψυχη, η ευγενική και πάντα συνεσταλμένη Δάφνη. Ένα πλάσμα ιδιαίτερο, δοτικό, φωτεινό, αγνό, γεμάτο αγάπη. Σιωπηλή, αόρατη. Καλοσυνάτη, γεμάτη σοφία, ήθος και λογική.
Στη ζυγαριά αλήθειας αντίκρυ στην προκατάληψη και την πρόληψη, προς τα πού γέρνει η πλάστιγγα;
Σκέψεις και αισθήματα αιχμηρά, γυαλιά σπαρμένα, που κανένας δεν τολμάει να τ’ αγγίξει διότι ξέρει πως θα κοπεί.
Ένας άγνωστος, νηστικός, πληγωμένος άντρας, ο Ξένος, φτάνει στο απομακρυσμένο χωριό της ιστορίας. Συνδέεται αυτός ο αδιάκοπος περιπατητής με παλιότερα γεγονότα που σημάδεψαν την περιοχή;
Αρκέστηκε να καθίσει κοντά του (…) παρακολουθώντας τον να παλεύει με τους εφιάλτες των παραισθήσεών του. Με εκείνα τα παράλογα δημιουργήματα του πυρετού ή ίσως με κάποια άλλα, δικά του δαιμόνια. Φόβους και θύμησες που τον στοίχειωναν και που ο πυρετός είχε τώρα ξεθάψει από το υποσυνείδητό του για να τα ανασύρει και να τα ορθώσει μπροστά του, να τα φέρει αντιμέτωπα με την παραληρούσα ψυχή του.
Πόσο δύσκολο κι επώδυνο είναι το ταξίδι προς την εξέλιξη, την πραγματική -δικιά σου- αλήθεια ψυχής, την αυτογνωσία, τη γαλήνη και την ευτυχία, όταν δεν απελευθερώνεσαι από τις λάθος επιλογές σου, τις εμμονές, τα πάθη και τα λάθη, τα προσωπικά εμπόδια; Η αλήθεια έρχεται όταν το κρίνει μόνη της σαν θηρευτής. Μόνο μέσα απ’ αυτήν την ανελέητη αναμέτρηση, εξελίσσεσαι και προχωράς.
…Η πραγματικότητα δε χάνεται κατά βούληση αλλά σε βρίσκει σε όποια μακρινή γωνιά του νου κι αν έχεις χωθεί για να βρεις καταφύγιο. Δεν υπάρχουν ασφαλή σημεία, ούτε μπορείς να της κρυφτείς…
Η μυθιστορία σε παρασέρνει να συνταξιδέψεις με τον Σίμο, τη Βασιλική, τη Δάφνη, τη Στασινή, την Ελισσώ, την Αρχοντούλα, την Κυπριανή, τον Σαράντο, τη Φανουρία, τον Ζήση, τον Πέτρο, τον Βάκη, σ’ ένα ταξίδι αξιών. Προδοσία, πίστη, αγάπη, μίσος, έρωτας, προσμονή, διαφορετικότητα, ασφυκτικό πάθος, αλληλοσπαραγμός, ανεξαρτησία, αλήθεια, όνειρα αντίκρυ στην πραγματικότητα, αίσθημα δικαίου και αδικία, φόβος, απώλεια, αλήθεια και ψέμα. Υιοθεσίες, βία, αντιζηλίες, μικρότητες, περίθαλψη κι αντιμετώπιση αγνώστων, προκαταλήψεις, ανασφάλειες, φοβίες, ορφάνια, διοχέτευση αποθεμάτων αγάπης και φιλοξενίας, τσιγγάνοι, φωτιά, μακελειό, παράνοια, αφανέρωτα συναισθήματα, κρυμμένες αλήθειες κι εγκλήματα η συντροφιά μας στην επώδυνη διαδρομή προς την αξία της αγάπης, της αποδοχής, της συγχώρεσης, της εξιλέωσης, της διεκδίκησης της ευτυχίας. Με όπλα την ψυχή, την καρδιά, την πίστη.
Τρομάζει η αντίληψη του πόσο έκπτωτοι, γυμνοί και ανθρώπινοι είμαστε απέναντι στον χρόνο
Μαύρη να ναι η στράτα σου, μαύρη σαν το φαρμάκι που τον πότισες. Πέτρα να μη βρίσκεις να σταθείς κι ίσκιο να ξαποστάσεις!
Προκαθορισμένη μοίρα ή ανθρώπινες επιλογές;
Ο χρόνος, σύμμαχος και γιατρός. Γλυκόπικρος χρόνος των μυστικών, των μνημών, του μόχθου ψυχής, του παρελθόντος. Τρέχει όμως, έτσι όπως έτρεχαν και οι σελίδες του βιβλίου μπροστά στα μάτια μου ως το φινάλε. Παρασέρνει. Κερδίζει κάθε τετραγωνικό χιλιοστό, κάθε κρυφή πτυχή σου.
…τα πάντα επηρεάζουν εκείνους μόνο που μπορούν και θέλουν να επηρεαστούν. Κρυφά μηνύματα, προτροπές και προειδοποιήσεις υπάρχουν μόνο για όσους πιστεύουν σ’ αυτά. (…) Άλλωστε, οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην αλήθεια και στις δεισιδαιμονίες είναι δυσδιάκριτες και συγχέονται εύκολα, μπερδεύοντας συχνά τους ανθρώπους.
