Λευκό βαθύ

Το μυθιστόρημα της Παναγιώτας Σμυρλή "ΛΕΥΚΟ ΒΑΘΥ" είναι πραγματικά ένα αριστούργημα. Με συγκλόνισε για τις ιστορίες του που διαδραματίζονται στα χρόνια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και με μάγεψε για τον ξεχωριστό και λυρικό τρόπο γραφής του και το ύφος του. Θεωρώ ότι η Παναγιώτα Σμυρλή είναι από τους μεγάλους συγγραφείς της Χώρας μας.

Αν θέλετε να διαβάσετε ένα αξιόλογο βιβλίο, σας προτείνω της καλής φίλης Παναγιώτα Σμυρλή, Λευκό βαθύ, Υδροπλάνο, Αθήνα 2020. Είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα, με ήρωες πρόσωπα από διαφορετικές χώρες, Ελλάδα, Ιταλία, Γερμανία, Πολωνία, που έχουν κάτι κοινό, άλλοι υπηρετούν πιστά και με θέρμη και άλλοι ακούσια, με πόνο και τύψεις, τις εντολές των φασιστικών καθεστώτων της χώρας τους, ενώ άλλοι δεινοπαθούν από την επιβολή του φασισμού-ναζισμού χάνοντας εκτός από την ελευθερία τους και αγαπημένα πρόσωπα ή και την ίδια τη ζωή τους. Θαυμάζω την περιγραφική ικανότητα και το χειρισμό της γλώσσας της Παναγιώτας, την ψυχογραφική διεισδυτική ματιά για τα πρόσωπα-ήρωές της, τις ιστορικές γνώσεις της ακόμα, γιατί, για να γράψει ιστορικό μυθιστόρημα συνηθίζει να ψάχνει σε βάθος ιστορικά ζητήματα, τα οποία χρησιμοποιεί ως φόντο και υπόβαθρο. Έτσι και εδώ, στο "Λευκό βαθύ", όταν παρουσιάζει την πορεία του Χίτλερ προς τον ολοκληρωτισμό και το ρατσισμό με διαδρομές μέσα από τη σκέψη των Τσάμπερλεν, Νίτσε, Βάγκνερ, Σοπενχάουερ, χωρίς ωστόσο να κουράζει τον αναγνώστη και να απομακρύνεται με εκτενείς παρενθέσεις από τις ιστορίες των ηρώων του μυθιστορήματος. Λέει η Παναγιώτα Σμυρλή: "Το λευκό είναι το χρώμα που εμπεριέχει τα πάντα. Η αθωότητα και η παράνοια συνοδοιπόροι στον παραλογισμό. Το ταξίδι απ' το οποίο δεν επιστρέφεις ποτέ με άδεια χέρια, είναι το ταξίδι μέσα σου..." (από συνέντευξή της) Βιογραφικό και εργογραφία: http://users.sch.gr/pcha.../smyrli-pan/Smyrli-ergografia.htm .................................................................................... "Μυρτώ". 'Ακουσε τ' όνομά της και γύρισε. Έμεινε ακίνητη πάλι, να βεβαιωθεί γι΄ αυτή τη φωνή, ότι δεν ήταν της φαντασίας της. "Μυρτώ" . Η κουρτίνα φούσκωνε πίσω της σαν λευκό πέπλο νύφης. Η ίδια βρισκόταν στο παράθυρο και χτένιζε τα μαλλιά της. Ήταν χυμένα στην πλάτη της κι άφηναν το μουρμουρητό τους να κυλήσει ως τη μέση της. "Να συνεχίσεις τη ζωή σου σαν να βράχηκες από μια μπόρα και στέγνωσες. Έχεις τη δύναμη". Τόσο απλά. Η γυναίκα θυμόταν ακριβώς τη στιγμή που είχαν ειπωθεί αυτά τα λόγια απ' τη γιαγιά της. Είχε σκύψει πάνω τους, ξεχωρίζοντας μια-μια τις λέξεις, όπως ξεχωρίζουν οι άνθρωποι τη σοδειά απ' τους καρπούς και τα κοριτσάκια από τα βότσαλα κοχύλια. Υποσυνείδητα, κάτω βαθιά, ίσως και να ήταν έτοιμη, στην επιφάνεια όμως, εκεί που σκάνε οι τρικυμίες, δεν ήταν. Είναι διαφορετικό να περιμένεις μια αλλαγή απ' το να την υποδέχεσαι... Η Ιστορία γυρίζει όπως η γη, ξεφυλλίζει τις σελίδες της, κάπου έχει γραμμένο τ΄ όνομά της. Σφράγισε το πηγάδι της αυλής, Πότισε τα γεράνια και τους τραγούδησε, να 'χουν οι πόρτες του σπιτιού μια ανάμνηση απ' τη δική της φωνή. Φεύγοντας θ' άφηνε πίσω της.... Και τι δεν θ' άφηνε.... "Πού είναι η ευτυχία γιαγιά;" "Στο μυαλό μας κόρη μου, εκεί που γεννιούνται οι επιθυμίες". Έχω ό,τι δικαιούμαι να ελπίζω, σκέφτηκε. Έκοψε ένα λευκό λουλούδι απ' τη μανόλια, το μύρισε, άνοιξε το πορτάκι του κήπου, σιγουρεύτηκε πως δεν ήταν κανείς στον δρόμο και βγήκε. Δε γύρισε να κοιτάξει πίσω της. .................................................................................... (Απόσπασμα)

Βαθύ Λευκό, το μυθιστόρημα της Παναγιώτας Σμυρλή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Υδροπλάνο. Πάτρα, Ιταλική και Γερμανική Κατοχή, Πολωνία και Γερμανία, στρατόπεδα συγκέντρωσης, Έλληνες, Ιταλοί, Γερμανοί και Εβραίοι. Άνθρωποι με ευαισθησίες και όνειρα, άνθρωποι που προσδοκούσαν την ευτυχία ίσως και να την είχαν αγγίξει προτού η καταστροφική λαίλαπα του Β’ Παγκοσμίου πολέμου την παρασύρει στο διάβα της. Άνθρωποι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους όσο το νερό και η φωτιά, άνθρωποι που η μοίρα διάλεξε να μπλέξει τους δρόμους της ζωής τους μέσα από τον πόλεμο, τη βία, την εξαθλίωση, τη θυσία, το θάνατο, μα πάνω από όλα μέσα από τον έρωτα και την αγάπη. Ένα δυνατό εξώφυλλο, μία συλλογή εικόνων που συνθέτουν το σκηνικό του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, επιλεγμένο από την art director του εκδοτικού οίκου Υδροπλάνο, Μαρία Σταμπουλή, είναι η καλύτερη εισαγωγή για το μυθιστόρημα της Παναγιώτας Σμυρλή. Και το τίτλος του, το «Λευκό Βαθύ», επιβλητικός. Στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, που αν και πραγματεύεται γεγονότα της ιστορίας, που λιγότερο ή περισσότερο όλοι μας γνωρίζουμε, η Παναγιώτα Σμυρλή με την πένα της μας μεταφέρει στην καθημερινότητα και τις σκέψεις των ηρώων της με τρόπο μοναδικό που αγγίζει τον αναγνώστη. Η αφήγησή της έχει μία όμορφη ροή που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και ο κάθε ήρωας συστήνεται σαν αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας που διαβάζουμε. Οι ρίζες και μία σύντομη περιγραφή του πρόσφατου παρελθόντος κάθε πρωταγωνιστή αυτής της ιστορίας είναι τόσο αρμονικά δοσμένα και η Παναγιώτα Σμυρλή πετυχαίνει να πλέξει την μία ιστορία μέσα στην άλλη κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον μας. Άνθρωποι με παρελθόν τόσο διαφορετικό, με ζωές ξεχωριστές συναντιούνται στο σταυροδρόμι του πολέμου. Δοκιμάζουν τις αντοχές τους και τα όριά τους. Θυσιάζουν ή ακόμα και θυσιάζονται ως ελάχιστη ανταπόδοση δικαιοσύνης για τα δεινά που προκάλεσε ο πόλεμος. Διατηρούν τη φωτεινότητα της ψυχής τους ή παραδίνονται άνευ όρων στις σκοτεινές δυνάμεις του κατακτητή. Η συγγραφέας άλλοτε ρεαλιστική στην περιγραφή κι άλλοτε ρομαντική, χαιδεύει απαλά σκληρά γεγονότα που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία αλλά και τις ψυχές χιλιάδων ανθρώπων που βίωσαν στη σάρκα τους τον πόνο, το μαρτύριο, την απώλεια, την εξαθλίωση. Η αφήγηση σε καίρια σημεία ανακουφίζει τον αναγνώστη μέσα από φράσεις του Χαλίλ Γκιμπράν, του Φράντς Κάφκα, του Τάσου Λειβαδίτη. Κι οι ήρωες της Παναγιώτας Σμυρλή, παρά τα δεινά που αντιμετωπίζουν δεν παύουν να αναζητούν την ευτυχία… Το Λευκό Βαθύ είναι ένα μυθιστόρημα που θα σας συγκινήσει σε πολλά ξεχωριστά του σημεία. Θα σας προβληματίσει παράλληλα. Θα αναρωτηθείτε για την αγριότητα της ανθρώπινης φύσης μα και την επιμονή της για τη ζωή, τον έρωτα, την αγάπη. Η αγάπη είναι εκείνη που ξεπερνά εμπόδια, νικά πολέμους, γιατρεύει πληγές κι έχει χρώμα Λευκό βαθύ, ώστε να σκεπάζει κάθε γκρίζο, κάθε μαύρο που γέννησε το σκοτάδι, το μίσος και ο παραλογισμός. Η αγάπη είναι εκείνη που δίνει ελπίδα όταν όλα έχουν γύρω χαθεί. «Το μοναδικό ταξίδι απ’το οποίο δεν επιστρέφεις ποτέ με άδεια χέρια, είναι το ταξίδι μέσα σου» θα σκεφτεί η Μυρτώ, μία από τις ηρωίδες του μυθιστορήματος και το Λευκό Βαθύ είναι μία ευκαιρία για τον αναγνώστη να κάνει ένα ταξίδι μέσα του. Να αναλογιστεί για πράγματα που ίσως θεωρεί δεδομένα, να εκτιμήσει το ελεύθερο παρόν του, να γεμίσει με ευγνωμοσύνη για την κάθαρση της ιστορίας. Ένα μυθιστόρημα που θα σας αγγίξει, θα σας συγκινήσει, θα σας ταξιδέψει.

Το λευκό βαθύ είναι ένα μυθιστόρημα που από τις πρώτες σελίδες του με συνάρπασε. Με γλώσσα ρέουσα και πλούσια, η συγγραφέας δομεί χαρακτήρες που δίνουν φωνή και χρώμα στο γραπτό της, διεισδύουν στο πιο βαθύ σημείο, εκεί όπου το λευκό αποκτά αποχρώσεις, καθώς οι ήρωες, πιασμένοι χέρι χέρι υπερασπίζονται το μύθο και την ιστορία τους. Η ίδια η Ιστορία βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή και σε πεδίο εξέλιξης, σε 4 χώρες και μέτωπα, όπου άνθρωποι, όπως γράφει και η ίδια, "τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους όσο το νερό και η φωτιά", συναντήθηκαν με καρμικό τρόπο και βίωσαν το ανείπωτο. Αλλά και την ευτυχία.....

Μόλις τελείωσα την ανάγνωση του βιβλίου της Παναγιώτας Σμυρλή «Λευκό βαθύ». Το βιβλίο αναφέρεται στα ζοφερά χρόνια του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου. Οι ήρωες τοποθετημένοι σε μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα και σε μια εμπόλεμη κατάσταση,που επιφέρει τεράστιες αλλαγές στη ζωή των ανθρώπων. Η αφήγηση πολυπρόσωπη και η ματιά της συγγραφέως διεισδυτική, τόσο σε ιστορικά γεγονότα όσο και στην ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων. Οι περιγραφές της μεταφέρουν στον αναγνώστη την ατμόσφαιρα μιας εποχής, στην οποία πρυτανεύει η παράνοια κι ένα ψυχροπολεμικό κλίμα. Μιας εποχής που οι ισχυροί αυτοχρίζονται Θεοί και απαξιώνοντας την αξία της ανθρώπινης ζωής εγκληματούν ανερυθρίαστα κατά της ανθρωπότητας. Η παράνοια και η ανθρωπιά αντιπαλεύουν αδιάρρηκτα συνδεδεμένες με αόρατα νήματα,τα οποία πότε αιχμαλωτίζουν τις σκιές και φέρνουν στην επιφάνεια το φως και πότε το αντίθετο. Ο αναγνώστης πότε συμπαρασύρεται σε σκοτεινό βυθό συναισθημάτων και πότε αναδύεται από το βούρκο των σκοτεινών εγκλημάτων στις αποχρώσεις της ελπίδας,του αγώνα,της ανθρωπιάς και της προσδοκίας, των ταλανισμένων και πεινασμένων θυμάτων του άδικου και της απανθρωπιάς. Καθένας από τους ήρωές της μοναδικός και όλοι μαζί δεμένοι στα γρανάζια της ιστορίας. Άλλος πιστεύει στην αγάπη,άλλος στην εκδίκηση,άλλος στη δύναμη κι άλλος στην εξουσία. Κάποιοι σε ρόλο θύτη,κάποιοι θύματα και όλοι μαζί δεμένοι στο μαγγανοπήγαδο της ζωής,η οποία τραβάει το δρόμο της,αδιαφορώντας για πολέμους,έχθρες και διχόνοιες που καταστρέφουν ζωές και μετατρέπουν την καθημερινότητα σε κόλαση. Η συγγραφέας θεωρώ πως διατηρεί τη σωστή ισορροπία μεταξύ μυθιστορήματος και ιστορικών γεγονότων. Αφήνει να φανεί ξεκάθαρα, ποιες συνθήκες έκαναν τον γερμανικό λαό να οδηγηθεί στο έγκλημα και τη θηριωδία κατά του ανθρωπίνου είδους,αγγίζοντας τα όρια του σαδισμού και της απανθρωπιάς χωρίς κανένα έλεος,χωρίς ευαισθησία για τον συνάνθρωπο. Η γραφή της ώριμη,μεστή,γεμάτη εικόνες μεταφέρει τον αναγνώστη σε ατραπούς, όπου κινούνται οι ήρωές της,βιώνει τα συναισθήματά τους, θυμώνει, συμπάσχει,ανατριχιάζει βιώνοντας με τους αισθητήρες της ψυχής την απανθρωπιά των οπαδών του φασιστικού συστήματος,οι οποίοι έχουν μετατραπεί σε σφαγείς,αδιαφορώντας για τους αθώους που βασανίζουν και οδηγούν στο θάνατο.Το «Λευκό βαθύ» είναι ένα μυθιστόρημα που αξίζει να διαβαστεί. Παρασκευή Αδαμίδου Κηπουρίδου.