«ΕΝΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΖΩΗΣ»:
Ο σίφουνας που θάβει σε σκόνη ή και γκρεμίζει αξίες του παρελθόντος είναι κάποτε νόμος ζωής, αλλά και συχνά αναρχία, χάος. Υπάρχουν εποχές, που κανένας δεν είναι, -ή δε θέλει να είναι- βέβαιος για τίποτα.
Θρασομανά τότε η άγνοια, η απιστία και τα πάντα παίρνουνε μια μορφή ρευστή, θολή. Η εποχή μας περνά από ένα τέτοιο κρίσιμο στάδιο. Αδιαφορούμε ή αμφισβητούμε -από σύγχυση ή από άγχος- κάθε αξία, κάθε έργο ζωής του παρελθόντος. Το φαινόμενο εκδηλώθηκε τούτες τις μέρες και με τον Ερρίκο Ίψεν. Έφτασε ένα του δράμα -από τα μετριότερά του- να προβληθεί στη σκηνή ενός θεάτρου μας και η αμφισβήτηση γενικεύτηκε.
Είναι δυνατόν στην εποχή μας ο Νορβηγός αυτός συγγραφέας, όσο κι αν αναστάτωσε εδώ και πενήντα χρόνια το πνεύμα της Ευρώπης, να μας συγκινεί ακόμα; Τα δράματά του έχουν να μας δώσουν τίποτα το σημαντικό, το νέο, σαν σύλληψη και σαν νόημα ζωής;
Στα ερωτήματα αυτά θα μπορούσε κανένας με ποικίλους τρόπους ν' απαντήσει. Βέβαια, γενικά και κατ' αρχήν, είναι βάσιμη η αξίωση, πως κάθε έργο τέχνης πρέπει να παρέχει ένα νόημα ζωής, που να ασκεί μια ευεργετική επίδραση στο σήμερα. Είναι αναντίρρητο πως κάθε εποχή, σύμφωνα με το φιλοσοφικό της πνεύμα -τον τρόπο δηλαδή που ατενίζει τη ζωή- αξιολογεί και τους συγγραφείς του παρελθόντος. Άλλους δέχεται, άλλους απορρίπτει. Μα μπορεί το τελευταίο να συμβεί εδώ, στον τόπο μας, με τον Ίψεν; Η κοινωνία μας, η μικροαστική συμβατική ζωή μας -μ' όλες τις μικρότητές της και μ' όλες τις επικατάρατες εκδηλώσεις του οπορτουνιστικού της πνεύματος- τάχα δεν έχει τίποτα να ωφεληθεί από την εξυψωτική, δυναμογόνο πνοή, που διαπερνά τα έργα του μεγάλου αυτού Σκανδιναβού; Αυτά τα έργα, που βλάστησαν μέσα σ' ένα παρόμοιο περιβάλλον και υψώθηκαν σαν διαμαρτυρία και σαν κάθαρση της κοινωνίας και του συγγραφέα που τα δημιούργησε, μήπως έχουν να διαδραματίσουν ακόμα ένα ζωικό ρόλο, μια και έχει ανασχεθεί η ιστορική κοινωνική μας εξέλιξη;
