Βιργιλίου - Αινειάδα

Οι δυο διασημότερες έμμετρες αφηγήσεις της «χρυσής εποχής» της λατινικής λογοτεχνίας είναι η Αινειάδα του Βιργιλίου (70-19 π.Χ.) και οι Μεταμορφώσεις του Οβιδίου (43 π.Χ.-17 μ.Χ.). Τεχνικά και οι δύο ανήκουν στο είδος «έπος», αλλά η πρώτη αναλαμβάνει να στήσει μνημείο για τον άνδρα που έχει ως αποστολή να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις της μελλοντικής Ρώμης, η δεύτερη διατίθεται ως ένα είδος έμμετρης μυθολογικής εγκυκλοπαίδειας, όπου, μοιραία, περισσεύουν ελληνικά ονόματα, πρόσωπα και πράγματα. Στην πρώτη ακούγεται πέρα και πάνω απ' όλα το maestoso ενός εθνικού καταστατικού μύθου, στη δεύτερη κυριαρχεί το allegro και το allegretto δεκάδων μύθων που, ακόμη κι αν έχουν τραγικό στίγμα, γίνονται άθυρμα ενός νάρκισσου και παίζοντος αφηγητή. Συμβαίνει ο υπογραφόμενος να έχει αντιμετωπίσει τη μεταφραστική πρόκληση της Αινειάδας αφού προηγουμένως είχε θητεύσει μεταφραστικά στις Μεταμορφώσεις.

Η διαφορά είναι μεγάλη και δεν περιγράφεται επαρκώς αν πει κανείς ότι ο ένας, ιδιοφυής ποιητής με ρητορική στόφα, σε εκπλήσσει συνεχώς με μιαν υψηλής τεχνολογίας λεκτική ταχυδακτυλουργία ενώ ο άλλος, ο Βιργίλιος της Αινειάδας, με στόφα στοχαστή, γητεύει τις λέξεις, και οι λέξεις, άλλοτε από μόνες τους σαν σηματοδότες που πάλλονται ανάμεσα σε δήλωση και συνδήλωση και άλλοτε με τους «ανοικειωτικούς» συνδυασμούς και τις καλά υπολογισμένες συνάφειές τους, σού δείχνουν δρόμους και ατραπούς «προς το βάθος» -ένα βάθος αισθήσεων και νοουμένων που μοιάζει να αναδιατάσσονται κάθε φορά που επιστρέφεις στο κείμενο. Γι' αυτό η αίσθηση ενός je ne sais quoi που μένει πάντα έξω από το μετάφρασμα είναι πιο βαριά και βασανιστική όταν έχεις να κάνεις με την Αινειάδα. Με αυτήν την αίσθηση παραδίδεται η παρούσα μετάφραση, και παρέλκει να αποκηρύξω εδώ ατελέσφορους προβληματισμούς περί πιστότητας ή ελευθεριότητας.