Το Σανατόριο

Ένα καλό μυστήριο ότι πρέπει για το χειμώνα με ανατροπή που δεν περιμένεις

Η Agatha Cristie συναντά τον Stephen King στο απόλυτο ατμοσφαιρικό, gothic θρίλερ Το σανατόριο της Σάρα Πιρς. Ένα βιβλίο που σίγουρα σε κρατά σε αγωνία ως το τέλος, σίγουρα θέλεις να ανακαλύψεις τι έχει συμβεί. Η κάθε λέξη η κάθε φράση, η κάθε σκηνή ξυπνούν μεγαλύτερη ένταση για τη συνέχεια. Ανατριχιαστικά απόκοσμο, κλειστοφοβικό σχεδόν και καθηλωτικό. Οι ανατροπές του είναι συνεχόμενες, τα κεφάλαια μικρά κι ευκολοδιάβαστα. Καλογραμμένο το λες, σε απόλυτο σκηνικό ειδυλλιακών περιγραφών που εξυπηρετεί τους σκοπούς του. Προσωπικά, δεν έρρεε όσο γρήγορα ήθελα, αν και δεν με επηρέασε στην ανάγνωσή του. Γιατί τα πάντα αμφισβητούνται και καμία απάντηση δεν είναι αυτή που φαίνεται! Μια αστυνομική παρέμβαση που ποτέ δεν έγινε για να μην θανατωθεί το όραμα. Με όποιο κόστος… «Δεν εναρμονίζεται με το τοπίο. Η πρόσοψη… είναι υπερβολικά μοντέρνα, μια βάναυση αλλοίωση του αρχικού κτιρίου» … «Ο κύριος δρόμος πρόσβασης στο ξενοδοχείο ακολουθεί τον πυθμένα ενός φαραγγιού, από το οποίο περνάει ένας φυσικός δίαυλος για το χιόνι που πέφτει από το όρος Μπέλα Λουί» Σκοτεινό κι ατμοσφαιρικό το σκηνικό. Κουμπώνει με την ιστορία του χώρου. Βρισκόμαστε σ’ ένα πολυτελές ξενοδοχείο, κυριολεκτικά χαμένο μες στις Ελβετικές Άλπεις (βλέπε “Λάμψη”) σε υψόμετρο 2.200 μ. Ένα επιβλητικό κτίριο μέσα στην άγρια μα όμορφη φύση που το περιβάλλει. Ένας γυάλινος θόλος πλάι στο αδιαπέραστο δάσος, στον εθνικό δρυμό. Τριγύρω χιόνι και απόλυτη απομόνωση. Μόνο! Η σαγηνευτικότητα του ψυχρού τοπίου έχει καταλυτική επίδραση στους επισκέπτες του. Εντελώς αποξενωμένο, όμως με όλες τις σύγχρονες ανέσεις (αλπικά σπα!!!), οι οποίες καλύπτουν μια αποκρουστική ιστορία. Πριν από πολλές δεκαετίες, ήταν το σανατόριο του Πλιμασί για τους φυματικούς ασθενείς μεταξύ 1920 και 1930, και μετά για καιρό παρατημένο, εγκαταλελειμμένο. Ο νέος ιδιοκτήτης το ανακαίνισε και το έβγαλε “Λε Σομέ”. Μέχρι που είδε το φως η αλήθεια του… Το σανατόριο δεν ήταν εύκολα προσβάσιμο ούτε με τον καλύτερο καιρό, έτσι όπως βρίσκεται απομονωμένο ψηλά στα βουνά. Η θέση αυτή είχε επιλεγεί σκόπιμα, για να μένουν οι φυματικοί μακριά από την ατμοσφαιρική ρύπανση των πόλεων, αλλά και για να μην έρχεται σε επαφή μαζί τους ο υπόλοιπος πληθυσμός. Το σασπένς είναι διάχυτο και οι αποκαλύψεις καλπάζουν λες κι ο αναγνώστης συμμετέχει στο παιχνίδι γάτας-ποντικού ανάμεσα στον δολοφόνο και στην ντετέκτιβ Έλιν Γουόρνερ που βρίσκεται εκεί προσκεκλημένη -με τον φίλο της, Γουίλ- του αδελφού της, Άιζακ, αν και δεν διατηρούν καλές σχέσεις, σε άδεια από την εργασία της ύστερα από ένα περιστατικό που παραλίγο να της στοιχίσει τη ζωή. Δελεαστική υποχρέωση …μία αναστάτωση στην ατμόσφαιρα, μια παράξενη αναταραχή που δεν έχει καμιά σχέση με το χιόνι που πέφτει. … …μια ένταση. Μία ανωμαλία. …ένας ανατριχιαστικός συνδυασμός. Στο ονειρεμένο αυτό χειμερινό θέρετρο με τις αυστηρές και καθαρές γραμμές, με τα διακριτικά και καλόγουστα χρώματα, προσκαλείται η Έλιν με τον φίλο της για να γιορτάσουν τον πρόσφατο αρραβώνα του αδερφού της με την παιδική της φίλη και υποδιευθύντρια του ξενοδοχείου πια, τη Λορ. Με το που βρίσκεται στο ξενοδοχείο νιώθει μια έντονη νευρικότητα εξαιτίας της χιονοθύελλας που ξεσπάει, αλλά και του ίδιου της του αδερφού που την κάνει να αισθάνεται έτσι, για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο. Μια αίσθηση λάθους… Ένα σκοτεινό συμβάν και το μυστικό του τι νέους χαρακτήρες χτίζει; Άιζακ. Απειλητική φιγούρα, αποσυντονίζει, προκαλεί εκνευρισμό. Περιφρονεί συναισθήματα, αφού σε βάθος χρόνου δεν σε οδηγούν πουθενά. Άγρια πλευρά μα τέρας ψυχραιμίας. Απρόβλεπτος, εξαιρετικά έξυπνος, ψυχρός. Επιθυμεί να έχει το πάνω χέρι. Προσποιητό ενδιαφέρον, χαμόγελο ανωτερότητας, πάντα σε παιχνίδι ισχύος, σε μια αδιάκοπη προσπάθεια να βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής. Κάνει την αδερφή του αψίθυμη κι εριστική κι εκείνη αγωνίζεται για οξυγόνο ενάντια στην κυριαρχία του. Ηδονίζεται να της προκαλέσει αντίδραση, να την τσαντίσει. Το μεσαίο παιδί της οικογένειας που έλεγε πάντα ψέματα για να τραβά την προσοχή, για να εκμεταλλεύεται καταστάσεις και ανθρώπους και για να τους βάζει στη θέση τους και να καταλαβαίνει γιατί αντιδρούν έτσι όπως αντιδρούν. Που εκτόνωνε την οργή και τον θυμό του πάνω σε άλλους. Απέλπιδες κινήσεις σκουριασμένες από την αχρησία Αγάπη; Φόβος; … Η ανεπαίσθητη εισβολή στον σωματικό χώρο του άλλου, το σήμα ότι αυτός έχει τον έλεγχο. Λορ. Δυνατή, επιβλητική, συνηθισμένη να έχει τον έλεγχο. Δείχνει αλλαγμένη, ωριμότερη, μια ηγέτιδα. Από μικρή όλο νεύρο, γεννημένη να διοικεί, να χαράζει γραμμή, να επινοεί παιχνίδια, να μοιράζει ρόλους. Με μια αύρα ότι δεν της καίγεται καρφί. Ένιωθε σίγουρα ασφαλής και σταθερή. Σε αντίθεση με την Έλιν, την υπερβολικά σιωπηλή, την υπερβολικά θορυβώδης, την όχι αρκετά άνετη… Από το πρώτο κιόλας βράδυ τα πάντα οδηγούν σε ένα ανελέητο θρίλερ ανατροπών, όπου όλοι είναι ύποπτοι ή και τα επόμενα θύματα… Γιατί την επόμενη μέρα ανακαλύπτουν πως η αρραβωνιαστικιά του Άιζακ έχει εξαφανιστεί χωρίς το παραμικρό ίχνος και μια άλλη γυναίκα έχει δολοφονηθεί με πολύ μυστήριο τρόπο. Τότε η νευρικότητα γίνεται πανικός!΄ Όμως ο τρόμος παραμένει, ένας τρόμος πρωτόγνωρος όσο και η κατάσταση που τον έχει προκαλέσει. Αυτό που συμβαίνει εδώ είναι αδιανόητο, παράλογο, κάτι που δεν μπορεί να εξηγηθεί. Η Έλιν ξέρει ότι έχει τις ρίζες του σε κάτι σκοτεινό, τόσο σκοτεινό, ώστε μπορεί σχεδόν να το αγγίξει. Η Έλιν αναλαμβάνει να εξιχνιάσει την υπόθεση, καθώς ο κίνδυνος χιονοστιβάδας και μια σφοδρή χιονοθύελλα τους έχει αποκλείσει από σχεδόν κάθε πρόσβαση βοήθειας. Θα λύσει το παζλ πριν είναι αργά ή θα καταρρεύσει; Τι δείχνει η υπογραφή του δολοφόνου; Το τέλος του μυθιστορήματος σαν να μοιάζει λίγο αδύναμο αλλά ίσως λειτουργεί σαν οιωνός. Μια δικαίωση για την αληθινή ιστορία, αν και μέτριας έντασης. Έπεται συνέχεια του βιβλίου; Who knows? Υπόγειες οικογενειακές συγκρούσεις. Θα κλείσουν οι παρελθοντικές εκκρεμότητες; Έλιν. Η πρωταγωνίστρια κουβαλάει τα δικά της προσωπικά απωθημένα, αγχώδεις διαταραχές και πληγές απ’ όταν ήταν παιδί, μετά το χαμό του μικρού της αδερφού Σαμ. Μοιάζει να θέλει τα πάντα να γίνονται όπως ακριβώς νομίζει ότι πρέπει. Εμμονή να βρίσκει απαντήσεις, να αποδεικνύει κάτι, να ξορκίζει φαντάσματα. Ταγμένη στην αποστολή να σώσει τον κόσμο, μια ηρωίδα ίδιου πάντα μοτίβου. Ψάχνει συνεχώς τη γραμμή τερματισμού, μα δεν τη φτάνει. Το πένθος, το σοκ και ο θρήνος που νόμιζε πως είχε θάψει βαθιά μέσα της, επανέρχονται στην επιφάνεια μετά τη συνάντησή της με τον Άιζακ. (Εδώ, ας μου επιτραπεί να πω πως κουράστηκα λίγο! Έλεος, κουκλίτσα μου! Σώνει πια! Βέβαια, προσπάθησα να την ψυχολογήσω, να την κατανοήσω ή να μπω στο μυαλό και την ψυχή της.) Για όλη της τη ζωή πίστευε ότι κάποιος άλλος ήταν υπαίτιος για ό, τι συνέβη τότε, χωρίς να μπορεί να εξηγήσει τα γεγονότα που τελικά καθόρισαν την πορεία της και τις φοβίες που της έχουν αφήσει κατάλοιπο. Ένα παρελθόν που την στοιχειώνει και την επηρεάζει ως σήμερα. Οι νευρώσεις κρύβουν τα πιο αληθινά μας μυστικά. Ενδιαφέρον βρήκα τη σχέση της με τον σύντροφό της, τον τρόπο αλληλεπίδρασής τους και τις μικρές λεπτομέρειες που έχουμε για εκείνους. Γουίλ. Καλή φυσική κατάσταση, όχι σαν έφηβος αλλά ακόμα στην ακμή του. Μια καθησυχαστική εικόνα ανθρώπου με θέληση, με δύναμη πνευματική και σωματική, με πειθαρχία. Δεν υπεραναλύει ποτέ. Χειρουργική προσέγγιση προβλημάτων, χωρίς δεύτερες σκέψεις. Αντιμετώπισέ το και προχώρησε. Η άνεσή του. Για εκείνον τίποτα δεν είναι ανυπέρβλητο. Δεν υπάρχει ψεύτικη μαγκιά στη στάση του, είναι απλώς ο τρόπος που λειτουργεί το μυαλό του -κατατέμνει γρήγορα κάθε ζήτημα σε λογικά, διαχειρίσιμα κομμάτια. Μια λίστα με βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν, λίγη έρευνα, ένα-δυο τηλεφωνήματα- και οι απαντήσεις βρέθηκαν, το πρόβλημα λύθηκε. Ενώ αυτή πνίγεται σε μια κουταλιά νερό, αφήνοντας να τη βασανίζουν ακόμα και πράγματα εύκολα και καθημερινά, ώσπου διογκώνονται αδικαιολόγητα. Το βιβλίο είναι ένα θρίλερ μυστηρίου με μικρές αστυνομικές πινελιές. Ένα ψυχολογικό θρίλερ που εντείνει την αγωνία, εστιάζοντας περισσότερο στο ανθρώπινο στοιχείο και στον εσωτερικό κόσμο αυτού παρά στη δράση του. Παίζει με το αναγνωστικό μυαλό με στοιχεία λεπτής ή και περιορισμένης στην εκτέλεση αστυνομικής δράσης. Γυναίκες ανεξάρτητης σκέψης και ιδεών, κόντρα στην κατεστημένη τάξη πραγμάτων. Παραποιημένες διαγνώσεις. Τραύματα κακοποίησης υπό το πρόσχημα ιατρικών θεραπειών. Συνδέεται το παλιό σανατόριο με το ξενοδοχείο; Το ξενοδοχείο δρα ως ο πυρήνας της αφήγησης της Πιρς, με το σκοτεινό του παρελθόν και τις μαύρες μνήμες των οποίων η πραγματική φρίκη δεν έσβησε ποτέ. Αρνητικά, κατ’ εμέ; Μικρό το διάστημα για τόσους φόνους σε μια τόσο οριοθετημένη περιοχή δράσης. Δεν έχεις χρόνο να χωνέψεις τόσες συνεχόμενες ανατροπές. Υποψίες πολλές κι ερωτήματα, μερικές ασάφειες και διαφορετικοί άνεμοι πλεύσης. Χλιαροί χαρακτήρες και μπερδεμένα κίνητρα.

Ωραία ατμόσφαιρα και ανατροπές αλλά το τέλος ήταν αρκετά αινιγματικό.

Γραφή σπασμωδική. Οι πληγές του παρελθόντος της πρωταγωνίστριας αστυνομικού πιο πολύ σε κουράζουν παρά σε κάνουν να συμπάσχει ς. Η σκοτεινή κάθοδος που επιβάλλει ο χώρος και ο τόπος του ξενοδοχείου - σανατορίου δεν γίνεται ποτέ.

Αρκετά ενδιαφέρον.