Κουν κατά Πόππερ - Ο αγώνας για την ψυχή της επιστήμης

Το κορυφαίο βιβλίο του Τόμας Κουν, Η δομή των επιστημονικών επαναστάσεων, παραμένει ένα από τα πιο πολυσυζητημένα ακαδημαϊκά έργα των προηγούμενων δεκαετιών, με πωλήσεις πάνω από ένα εκατομμύριο αντίτυπα σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες. Αντίθετα, το σπερματικό έργο του Καρλ Πόππερ, Η λογική της επιστημονικής ανακάλυψης, έχει περιέλθει σε σχετική αφάνεια. Αν και οι δύο άνδρες ενεπλάκησαν μόνο μία φορά σε διαμάχη γύρω από τη φύση της επιστήμης, η κληρονομιά αυτής της αναμέτρησης δεσπόζει έκτοτε στις ειδικές και τις δημόσιες συζητήσεις επί του θέματος.

Καθολικά αναγνωρισμένη ως τομή στη φιλοσοφία της επιστήμης, η σχετικιστική θεώρηση των εναλλασσόμενων επιστημολογικών παραδειγμάτων που προέβαλε ο Κουν –υποστηρίζοντας ότι η επιστήμη δεν είναι παρά άλλη μια ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως η τέχνη ή η φιλοσοφία, απλώς πιο εξειδικευμένη– επικράτησε απέναντι στη θετικιστική πίστη του Πόππερ στην επαναστατική δυνατότητα της επιστήμης να διαψεύδει τα δόγματα της κοινωνίας. Ωστόσο ο Στηβ Φούλερ υποστηρίζει ότι, όχι μόνο αυτή η νίκη είχε δυσμενή αντίκτυπο στο πεδίο, αλλά και οι δύο στοχαστές παρανοήθηκαν στην πορεία. Η διαμάχη αυτή εγείρει ένα ζωτικό ερώτημα: Μπορεί η επιστήμη να παραμείνει μια ανεξάρτητη, προοδευτική δύναμη στην κοινωνία ή μήπως είναι προορισμένη να λειτουργεί ως το τεχνικό σκέλος του στρατιωτικού-βιομηχανικού συμπλέγματος; Στηριγμένη σε πρωτότυπη έρευνα –μεταξύ άλλων και στα αρχεία Κουν στο ΜΙΤ– ο συγγραφέας προσφέρει μια διαυγή περιγραφή της διαμάχης Κουν-Πόππερ και της σημασίας της για το μέλλον της επιστημονικής αναζήτησης.